Software Process Model หรือ แบบจำลองกระบวนการผลิตซอฟต์แวร์ คือ รูปแบบและขบวนการที่ซอฟต์แวร์ จะผลิต ตั้งแต่ต้นจนจบ โดยทุกๆซอฟต์แวร์ ต้องถูกว่างแผนการพัฒนาเอาไว้ แต่จะให้รูปแบบไหนนั้น ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของซอฟต์แวร์ โดยจะมีวิศวกร ซอฟต์แวร์ คอยควบคุมอยู่
โดยในปัจุบัน Software Process Model แบ่งออกเป็นรูปแบบใหญ่ๆ ได้ 2 แบบ ตามวิธีการจัดการในระหว่างขั้นตอนต่างๆ โดยมี รูปแบบทำแล้วไม่ย้อนกลับ (Waterfall Model) และ รูปแบบที่ทำซ้ำเรื่อยๆ (Iterative Model)
รูปแบบทำแล้วไม่ย้อนกลับ (Waterfall Model) เป็นรูปแบบที่เก่า มีการทำงานที่ง่าย ทั้งการคิดค้น การวางแผน การจัดการ และการทำงานง่าย เนื่องด้วยการทำงานของ Waterfall Model นั้นเดินทางไปทางเดียว คือลงล่าง(หรือขวา) เมื่อจบขั้นตอน แต่จะไปกลับไปทำขั้นตอนก่อนหน้า
โดยส่วนใหญ่ Waterfall Model จะมี 6 ขั้นตอน คือ
1.Requirement Gathering and analysis หรือการเก็บข้อมูล เก็บความต้องการจากลูกค้าและหาเป้าหมายของซอฟต์แวร์ ของเรา
2.System Design หรือการออกแบบระบบการผลิตซอฟต์แวร์ ให้เป็นไปตามเป้าหมายของซอฟต์แวร์ ของเรา
3.Implementation หรือ การลงมือทำซอฟต์แวร์ โดยแบ่งงานไปทำเป็นส่วนๆ
4.Integration and Testing หรือการรวมงาน จะแต่ละคนมาประกอบกันเป็นซอฟต์แวร์ และทดสอบหาความผิดพลาดต่างๆ
5.Deployment of system หรือ การปล่อยซอฟต์แวร์ ให้กับลูกค้า
6.Maintenance หรือ การดูแลซอฟต์แวร์ เพราะในการใช้งานจริง ซอฟต์แวร์ อาจมีปัญหา ที่ต้องตามไปแก้ไข
ข้อดี เนื่องจากไม่มีความซับซ้อน จึงง่ายทั้งการเข้าใจ ดูแล และผลิต และยังตามขั้นตอนต่างๆ ได้ง่ายอีกด้วย
ซึ่งข้อเสียที่ตามมาคือ ซอฟต์แวร์ จะไม่สามารถแก้ไขขั้นตอนในช่วงแรก เช่น เป้าหมาย ในระหว่างการผลิตได้ ไม่เช่นนั้นจะต้องทำขั้นตอนการผลิตใหม่ทั้งหมด ทำให้ซอฟต์แวร์ ไม่มีความยืดหยุ่นในการใช้งานจริง
รูปแบบที่ทำซ้ำเรื่อยๆ (Iterative Model) เป็นรูปแบบที่ แต่ละขั้นตอน มีการทำซ้ำไปมา หรือมีการทำย้อนกลับขั้นตอนก่อนหน้า โดยตัวอย่างที่เข้าใจได้ง่าย จะเป็น Spiral Model หรือรูปแบบวน โดยแต่ละขั้นตอน มีการวนกลับไปทำขั้นตอนเดิมซ้ำๆ จนกว่าซอฟต์แวร์ จะสมบูรณ์
จะมีการวน 4 ขั้นตอน คือ
1.Identification หรือ การวิเคราะห์การทำงาน ว่าระบบต้องการอะไร โดยเป็นขั้นตอนเริ่มแรกจะเป็นการหาความต้องการของซอฟต์แวร์ หรือเป้าหมายของซอฟต์แวร์
2.Design หรือ การวางแผนการออกแบบระบบ โดยนำข้อมูลจากการวิเคราะห์ก่อนหน้ามาช่วยเหลือ
3.Construct or Build หรือ การลงมือผลิตซอฟต์แวร์ โดยมีข้อมูลจากวางแผนก่อนหน้า
4.Evaluation and Risk Analysis หรือ การรวมผล ว่าซอฟต์แวร์ ในปัจจุบันนั้น มาการผลิตอย่างไรบ้าง
จากขั้นตอนข้างต้น จะเห็นได้ว่า การทำงานแบบซ้ำๆ จะสามารถแก้ปัญหาด้านความยืดหยุ่นได้ แต่อาจมีปัญหาด้านความยุ้งยากในการจัดการแทน
ดังนั้นในปัจจุบัน จึงมีการพัฒนา Software Process Model ไปอย่างมาก และจะใช้รูปแบบทำซ้ำ กันส่วนใหญ่ โดยมี Verification and Validation model
Big Bang Model
แต่วิธีที่นิยมกัน คือ Agile
